[ 南宋 ] 王應麟
————————————
rén zhī chū,xìng běn shàn
人之初,性本善。
xìng xiāng jìn,xí xiāng yuǎn
性相近,習相遠。
gǒu bú jiào,xìng nǎi qiān
苟不教,性乃遷。
jiào zhī dào,guì yǐ zhuān
教之道,貴以專。
xī mèng mǔ,zé lín chǔ
昔孟母,擇鄰處。
zǐ bù xué,duàn jī zhù
子不學,斷機杼。
dòu yān shān,yǒu yì fāng
窦燕山,有義方。
jiào wǔ zǐ,míng jù yáng
教五子,名俱揚。
yǎng bú jiào,fù zhī guò
養不教,父之過。
jiào bù yán,shī zhī duò
教不嚴,師之惰。
zǐ bù xué,fēi suǒ yí
子不學,非所宜。
yòu bù xué,lǎo hé wéi
幼不學,老何為。
yù bù zhuó,bù chéng qì
玉不琢,不成器。
rén bù xué,bù zhī yì
人不學,不知義。
wéi rén zǐ,fāng shào shí
為人子,方少時。
qīn shī yǒu,xí lǐ yí
親師友,習禮儀。
xiāng jiǔ líng,néng wēn xí
香九齡,能溫席。
xiào yú qīn,suǒ dāng zhí
孝于親,所當執。
róng sì suì,néng ràng lí
融四歲,能讓梨。
tì yú zhǎng,yí xiān zhī
弟于長,宜先知。
shǒu xiào tì,cì jiàn wén
首孝悌,次見聞。
zhī mǒu shù,shí mǒu wén
知某數,識某文。
yī ér shí,shí ér bǎi
一而十,十而百。
bǎi ér qiān,qiān ér wàn
百而千,千而萬。
sān cái zhě,tiān dì rén
三才者,天地人。
sān guāng zhě,rì yuè xīng
三光者,日月星。
sān gāng zhě,jūn chén yì
三綱者,君臣義。
fù zǐ qīn,fū fù shùn
父子親,夫婦順。
yuē chūn xià,yuē qiū dōng
曰春夏,曰秋冬。
cǐ sì shí,yùn bù qióng
此四時,運不窮。
yuē nán běi,yuē xī dōng
曰南北,曰西東。
cǐ sì fāng,yìng hū zhōng
此四方,應乎中。
yuē shuǐ huǒ,mù jīn tǔ
曰水火,木金土。
cǐ wǔ xíng,běn hū shù
此五行,本乎數。
shí gān zhě,jiǎ zhì guǐ
十幹者,甲至癸。
shí èr zhī,zǐ zhì hài
十二支,子至亥。
yuē huáng dào,rì suǒ chán
曰黃道,日所躔。
yuē chì dào,dāng zhōng quán
曰赤道,當中權。
chì dào xià,wēn nuǎn jí
赤道下,溫暖極。
wǒ zhōng huá,zài dōng běi
我中華,在東北。
yuē jiāng hé,yuē huái jì
曰江河,曰淮濟。
cǐ sì dú,shuǐ zhī jì
此四渎,水之紀。
yuē dài huá,sōng héng héng
曰岱華,嵩恒衡。
cǐ wǔ yuè,shān zhī míng
此五嶽,山之名。
yuē shì nóng,yuē gōng shāng
曰士農,曰工商。
cǐ sì mín,guó zhī liáng
此四民,國之良。
yuē rén yì,lǐ zhì xìn
曰仁義,禮智信。
cǐ wǔ cháng,bù róng wěn
此五常,不容紊。
dì suǒ shēng,yǒu cǎo mù
地所生,有草木。
cǐ zhí wù,biàn shuǐ lù
此植物,遍水陸。
yǒu chóng yú,yǒu niǎo shòu
有蟲魚,有鳥獸。
cǐ dòng wù,néng fēi zǒu
此動物,能飛走。
dào liáng shū,mài shǔ jì
稻粱菽,麥黍稷。
cǐ liù gǔ,rén suǒ shí
此六谷,人所食。
mǎ niú yáng,jī quǎn shǐ
馬牛羊,雞犬豕。
cǐ liù chù,rén suǒ sì
此六畜,人所飼。
yuē xǐ nù,yuē āi jù
曰喜怒,曰哀懼。
ài wù yù,qī qíng jù
愛惡欲,七情具。
qīng chì huáng,jí hēi bái
青赤黃,及黑白。
cǐ wǔ sè,mù suǒ shí
此五色,目所識。
suān kǔ gān,jí xīn xián
酸苦甘,及辛鹹。
cǐ wǔ wèi,kǒu suǒ hán
此五味,口所含。
shān jiāo xiāng,jí xīng xiǔ
膻焦香,及腥朽。
cǐ wǔ chòu,bí suǒ xiù
此五臭,鼻所嗅。
páo tǔ gé,mù shí jīn
匏土革,木石金。
sī yǔ zhú,nǎi bā yīn
絲與竹,乃八音。
yuē píng shàng,yuē qù rù
曰平上,曰去入。
cǐ sì shēng,yí tiáo xié
此四聲,宜調協。
gāo zēng zǔ,fù ér shēn
高曾祖,父而身。
shēn ér zǐ,zǐ ér sūn
身而子,子而孫。
zì zǐ sūn,zhì xuán zēng
自子孫,至玄曾。
nǎi jiǔ zú,rén zhī lún
乃九族,人之倫。
fù zǐ ēn,fū fù cóng
父子恩,夫婦從。
xiōng zé yǒu,dì zé gōng
兄則友,弟則恭。
zhǎng yòu xù,yǒu yǔ péng
長幼序,友與朋。
jūn zé jìng,chén zé zhōng
君則敬,臣則忠。
cǐ shí yì,rén suǒ tóng
此十義,人所同。
dāng shī xù,wù wéi bèi
當師叙,勿違背。
zhǎn qí shuāi,dà xiǎo gōng
斬齊衰,大小功。
zhì sī má,wǔ fú zhōng
至缌麻,五服終。
lǐ yuè shè,yù shū shù
禮樂射,禦書數。
gǔ liù yì,jīn bú jù
古六藝,今不具。
wéi shū xué,rén gòng zūn
惟書學,人共遵。
jì shí zì,jiǎng shuō wén
既識字,講說文。
yǒu gǔ wén,dà xiǎo zhuàn
有古文,大小篆。
lì cǎo jì,bù kě luàn
隸草繼,不可亂。
ruò guǎng xué,jù qí fán
若廣學,懼其繁。
dàn lüè shuō,néng zhī yuán
但略說,能知原。
fán xùn méng,xū jiǎng jiu
凡訓蒙,須講究。
xiáng xùn gǔ,míng jù dòu
詳訓诂,明句讀。
wéi xué zhě,bì yǒu chū
為學者,必有初。
xiǎo xué zhōng,zhì sì shū
國小終,至四書。
lún yǔ zhě,èr shí piān
論語者,二十篇。
qún dì zǐ,jì shàn yán
群弟子,記善言。
mèng zǐ zhě,qī piān zhǐ
孟子者,七篇止。
jiǎng dào dé,shuō rén yì
講道德,說仁義。
zuò zhōng yōng,zǐ sī bǐ
作中庸,子思筆。
zhōng bù piān,yōng bú yì
中不偏,庸不易。
zuò dà xué,nǎi zēng zǐ
作大學,乃曾子。
zì xiū qí,zhì píng zhì
自修齊,至平治。
xiào jīng tōng,sì shū shú
孝經通,四書熟。
rú liù jīng,shǐ kě dú
如六經,始可讀。
shī shū yì,lǐ chūn qiū
詩書易,禮春秋。
hào liù jīng,dāng jiǎng qiú
号六經,當講求。
yǒu lián shān,yǒu guī cáng
有連山,有歸藏。
yǒu zhōu yì,sān yì xiáng
有周易,三易詳。
yǒu diǎn mó,yǒu xùn gào
有典谟,有訓诰。
yǒu shì mìng,shū zhī ào
有誓命,書之奧。
wǒ zhōu gōng,zuò zhōu lǐ
我周公,作周禮。
zhù liù guān,cún zhì tǐ
著六官,存治體。
dà xiǎo dài,zhù lǐ jì
大小戴,注禮記。
shù shèng yán,lǐ yuè bèi
述聖言,禮樂備。
yuē guó fēng,yuē yǎ sòng
曰國風,曰雅頌。
hào sì shī,dāng fěng yǒng
号四詩,當諷詠。
shī jì wáng,chūn qiū zuò
詩既亡,春秋作。
yù bāo biǎn,bié shàn è
寓褒貶,别善惡。
sān zhuàn zhě,yǒu gōng yáng
三傳者,有公羊。
yǒu zuǒ shì,yǒu gǔ liáng
有左氏,有谷梁。
jīng jì míng,fāng dú zǐ
經既明,方讀子。
cuō qí yào,jì qí shì
撮其要,記其事。
wǔ zǐ zhě,yǒu xún yáng
五子者,有荀揚。
wén zhōng zǐ,jí lǎo zhuāng
文中子,及老莊。
jīng zǐ tōng,dú zhū shǐ
經子通,讀諸史。
kǎo shì xì,zhī zhōng shǐ
考世系,知終始。
zì xī nóng,zhì huáng dì
自羲農,至黃帝。
hào sān huáng,jū shàng shì
号三皇,居上世。
táng yǒu yú,hào èr dì
唐有虞,号二帝。
xiāng yī xùn,chēng shèng shì
相揖遜,稱盛世。
xià yǒu yǔ,shāng yǒu tāng
夏有禹,商有湯。
zhōu wǔ wáng,chēng sān wáng
周武王,稱三王。
xià chuán zǐ,jiā tiān xià
夏傳子,家天下。
sì bǎi zǎi,qiān xià shè
四百載,遷夏社。
tāng fá xià,guó hào shāng
湯伐夏,國号商。
liù bǎi zǎi,zhì zhòu wáng
六百載,至纣亡。
zhōu wǔ wáng,shǐ zhū zhòu
周武王,始誅纣。
bā bǎi zǎi,zuì cháng jiǔ
八百載,最長久。
zhōu zhé dōng,wáng gāng zhuì
周轍東,王綱墜。
chěng gān gē,shàng yóu shuì
逞幹戈,尚遊說。
shǐ chūn qiū,zhōng zhàn guó
始春秋,終戰國。
wǔ bà qiáng,qī xióng chū
五霸強,七雄出。
yíng qín shì,shǐ jiān bìng
嬴秦氏,始兼并。
chuán èr shì,chǔ hàn zhēng
傳二世,楚漢争。
gāo zǔ xīng,hàn yè jiàn
高祖興,漢業建。
zhì xiào píng,wáng mǎng cuàn
至孝平,王莽篡。
guāng wǔ xīng,wéi dōng hàn
光武興,為東漢。
sì bǎi nián,zhōng yú xiàn
四百年,終于獻。
wèi shǔ wú,zhēng hàn dǐng
魏蜀吳,争漢鼎。
hào sān guó,qì liǎng jìn
号三國,迄兩晉。
sòng qí jì,liáng chén chéng
宋齊繼,梁陳承。
wéi nán cháo,dū jīn líng
為南朝,都金陵。
běi yuán wèi,fēn dōng xī
北元魏,分東西。
yǔ wén zhōu,yǔ gāo qí
宇文周,與高齊。
dài zhì suí,yì tǔ yǔ
迨至隋,一土宇。
bù zài chuán,shī tǒng xù
不再傳,失統緒。
táng gāo zǔ,qǐ yì shī
唐高祖,起義師。
chú suí luàn,chuàng guó jī
除隋亂,創國基。
èr shí chuán,sān bǎi zǎi
二十傳,三百載。
liáng miè zhī,guó nǎi gǎi
梁滅之,國乃改。
liáng táng jìn,jí hàn zhōu
梁唐晉,及漢周。
chēng wǔ dài,jiē yǒu yóu
稱五代,皆有由。
yán sòng xīng,shòu zhōu shàn
炎宋興,受周禅。
shí bā chuán,nán běi hùn
十八傳,南北混。
liáo yǔ jīn,jiē chēng dì
遼與金,皆稱帝。
yuán miè jīn,jué sòng shì
元滅金,絕宋世。
yú tú guǎng,chāo qián dài
輿圖廣,超前代。
jiǔ shí nián,guó zuò fèi
九十年,國祚廢。
tài zǔ xīng,guó dà míng
太祖興,國大明。
hào hóng wǔ,dū jīn líng
号洪武,都金陵。
dài chéng zǔ,qiān yān jīng
迨成祖,遷燕京。
shí liù shì,zhì chóng zhēn
十六世,至崇祯。
quán yān sì,kòu rú lín
權閹肆,寇如林。
lǐ chuǎng chū,shén qì fén
李闖出,神器焚。
qīng shì zǔ,yīng jǐng mìng
清世祖,膺景命。
jìng sì fāng,kè dà dìng
靖四方,克大定。
yóu kāng yōng,lì qián jiā
由康雍,曆乾嘉。
mín ān fù,zhì jì kuā
民安富,治績誇。
dào xián jiān,biàn luàn qǐ
道鹹間,變亂起。
shǐ yīng fǎ,rǎo dū bǐ
始英法,擾都鄙。
tóng guāng hòu,xuān tǒng ruò
同光後,宣統弱。
chuán jiǔ dì,mǎn qīng mò
傳九帝,滿清殁。
gé mìng xīng,fèi dì zhì
革命興,廢帝制。
lì xiàn fǎ,jiàn mín guó
立憲法,建民國。
gǔ jīn shǐ,quán zài zī
古今史,全在茲。
zǎi zhì luàn,zhī xīng shuāi
載治亂,知興衰。
shǐ suī fán,dú yǒu cì
史雖繁,讀有次。
shǐ jì yī,hàn shū èr
史記一,漢書二。
hòu hàn sān,guó zhì sì
後漢三,國志四。
jiān zhèng jīng,cān tōng jiàn
兼證經,參通鑒。
dú shǐ zhě,kǎo shí lù
讀史者,考實錄。
tōng gǔ jīn,ruò qīn mù
通古今,若親目。
kǒu ér sòng,xīn ér wéi
口而誦,心而惟。
zhāo yú sī,xī yú sī
朝于斯,夕于斯。
xī zhòng ní,shī xiàng tuó
昔仲尼,師項橐。
gǔ shèng xián,shàng qín xué
古聖賢,尚勤學。
zhào zhōng lìng,dú lǔ lùn
趙中令,讀魯論。
bǐ jì shì,xué qiě qín
彼既仕,學且勤。
pī pú biān,xiāo zhú jiǎn
披蒲編,削竹簡。
bǐ wú shū,qiě zhī miǎn
彼無書,且知勉。
tóu xuán liáng,zhuī cì gǔ
頭懸梁,錐刺股。
bǐ bù jiào,zì qín kǔ
彼不教,自勤苦。
rú náng yíng,rú yìng xuě
如囊螢,如映雪。
jiā suī pín,xué bù chuò
家雖貧,學不辍。
rú fù xīn,rú guà jiǎo
如負薪,如挂角。
shēn suī láo,yóu kǔ zhuó
身雖勞,猶苦卓。
sū lǎo quán,èr shí qī
蘇老泉,二十七。
shǐ fā fèn,dú shū jí
始發憤,讀書籍。
bǐ jì lǎo,yóu huǐ chí
彼既老,猶悔遲。
ěr xiǎo shēng,yí zǎo sī
爾小生,宜早思。
ruò liáng hào,bā shí èr
若梁灏,八十二。
duì dà tíng,kuí duō shì
對大廷,魁多士。
bǐ jì chéng,zhòng chēng yì
彼既成,衆稱異。
ěr xiǎo shēng,yí lì zhì
爾小生,宜立志。
yíng bā suì,néng yǒng shī
瑩八歲,能詠詩。
mì qī suì,néng fù qí
泌七歲,能賦棋。
bǐ yǐng wù,rén chēng qí
彼穎悟,人稱奇。
ěr yòu xué,dāng xiào zhī
爾幼學,當效之。
cài wén jī,néng biàn qín
蔡文姬,能辨琴。
xiè dào yùn,néng yǒng yín
謝道韫,能詠吟。
bǐ nǚ zǐ,qiě cōng mǐn
彼女子,且聰敏。
ěr nán zǐ,dāng zì jǐng
爾男子,當自警。
táng liú yàn,fāng qī suì
唐劉晏,方七歲。
jǔ shén tóng,zuò zhèng zì
舉神童,作正字。
yàn suī yòu,shēn yǐ shì
晏雖幼,身已仕。
yǒu wéi zhě,yì ruò shì
有為者,亦若是。
quǎn shǒu yè,jī sī chén
犬守夜,雞司晨。
gǒu bù xué,hé wéi rén
苟不學,曷為人。
cán tǔ sī,fēng niàng mì
蠶吐絲,蜂釀蜜。
rén bù xué,bù rú wù
人不學,不如物。
yòu ér xué,zhuàng ér xíng
幼而學,壯而行。
shàng zhì jūn,xià zé mín
上緻君,下澤民。
yáng míng shēng,xiǎn fù mǔ
揚名聲,顯父母。
guāng yú qián,yù yú hòu
光于前,裕于後。
rén yí zǐ,jīn mǎn yíng
人遺子,金滿赢。
wǒ jiào zǐ,wéi yī jīng
我教子,唯一經。
qín yǒu gōng,xì wú yì
勤有功,戲無益。
jiè zhī zāi,yí miǎn lì
戒之哉,宜勉力。

王應麟像
三字經清末明初
圖檔來自于百度。